ธปท.เปิดรับฟังความเห็น เกณฑ์กำกับแบงก์พาณิชย์ทำธุรกรรม-ลงทุน ธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัล ห้ามลงทุน-ปล่อยสินเชื่อธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัลเกิน 3% ของเงินกองทุน เปิดช่องให้บริษัทโฮลดิ้งส์ทำได้ แต่ส่วนที่เกิน 3% ต้องนำมาหักเงินกองทุนเต็มจำนวน 

ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ออกประกาศ เรื่อง ธปท. ทิศทางและนโยบาย (directional paper) “การประกอบธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัลของกลุ่มธนาคารพาณิชย์: แนวทางการกำกับและการบริหารความเสี่ยงต่อระบบการเงิน” พร้อมเปิดรับฟังความเห็นต่อร่างหลักเกณฑ์ที่เกี่ยวข้อง

ตามที่ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ได้ออกแนวนโยบายภูมิทัศน์ใหม่ภาคการเงินไทยเพื่อเศรษฐกิจดิจิทัลและการเติบโตอย่างยั่งยืน (แนวนโยบาย Financial Landscape) ที่มุ่งเน้นการสร้างสมดุลระหว่างการส่งเสริมนวัตกรรมและการบริหารความเสี่ยง เพื่อให้ภาคการเงินสามารถใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีในการพัฒนานวัตกรรมและบริการทางการเงิน รวมทั้งสามารถบริหารจัดการความเสี่ยงใหม่ ๆ ได้อย่างเหมาะสม โดย ธปท. ได้สื่อสารแนวทางการกำกับดูแลกลุ่มธุรกิจทางการเงินของธนาคารพาณิชย์ (กลุ่ม ธพ.) ที่ทำธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัล ซึ่งเป็นหนึ่งในนโยบายภายใต้ Financial Landscape ข้างต้นแล้ว นั้น

ธปท. ได้จัดทำเอกสารทิศทางและแนวนโยบาย (directional paper) ที่เกี่ยวข้องกับการประกอบธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัลของกลุ่ม ธพ. เพื่อนำเสนอรายละเอียดของ (1) หลักคิดของการกำกับดูแลที่คำนึงถึงการรักษาสมดุลระหว่างประโยชน์และความเสี่ยงในบริบทของไทย (2) เป้าหมายและแนวทางกำกับดูแลที่เพิ่มความยืดหยุ่นในการทำธุรกิจให้กับกลุ่ม ธพ. และสามารถยกระดับการกำกับดูแลให้สอดคล้องกับความเสี่ยงได้ทันการณ์ และ (3) ความคาดหวังจากแนวทางการกำกับดูแลนี้ ที่ต้องการให้ระบบเศรษฐกิจการเงินได้รับประโยชน์จากการนำเทคโนโลยีมาพัฒนาบริการทางการเงินให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ลูกค้าได้รับบริการที่ตรงความต้องการยิ่งขึ้นและได้รับความคุ้มครองเพียงพอ ขณะที่กลุ่ม ธพ. สามารถปรับตัวเท่าทันการเปลี่ยนแปลง และดำเนินธุรกิจได้อย่างยั่งยืน มีการบริหารความเสี่ยงที่เหมาะสม และไม่ส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพของระบบเศรษฐกิจการเงินโดยรวม

ธปท. ยังได้ออกร่างหลักเกณฑ์การกำกับดูแลกลุ่มธุรกิจทางการเงินของธนาคารพาณิชย์ที่ประกอบธุรกิจและทำธุรกรรมเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัล (Digital Asset) ที่อนุญาตให้กลุ่ม ธพ. ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลอย่างค่อยเป็นค่อยไป และให้ความสำคัญต่อการมีธรรมาภิบาลที่ดี มีการควบคุมภายในที่มีประสิทธิภาพ มีเงินกองทุนเข้มแข็ง มีการดูแลความเสี่ยงจากความเชื่อมโยงภายในกลุ่ม และคุ้มครองลูกค้าให้ได้รับบริการที่เป็นธรรม

โดย ธปท. ขอรับฟังความเห็นและข้อเสนอแนะจากสาธารณชนต่อร่างหลักเกณฑ์ดังกล่าว ตั้งแต่วันที่ 7 กรกฎาคม 2565 ถึงวันที่ 25 กรกฎาคม 2565 บน BOT website หรืออีเมล SOB-RPD1@bot.or.th โดย ธปท. จะนำความเห็นและข้อเสนอแนะมาพิจารณาปรับปรุงหลักเกณฑ์ต่อไป

สำหรับร่างหลักเกณฑ์การกำกับดูแลกลุ่มธุรกิจทางการเงินของธนาคารพาณิชย์ที่ประกอบธุรกิจและทำธุรกรรมเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัล (Digital Asset) ที่อนุญาตให้กลุ่มธนาคารพาณิชย์ จะใช้บังคับกับธนาคารพาณิชย์ บริษัทแม่ บริษัทลูก และบริษัทร่วมทุกแห่งของธนาคารพาณิชย์ในกลุ่มธุรกิจการเงิน โดยสาระสำคัญๆ อาทิ

1. ขอบเขตการประกอบธุรกิจ

1.1. ธนาคารพาณิชย์ ไม่อนุญาตให้ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัล เพื่อป้องกันผลกระทบต่อฐานะการดำเนินงานอันอาจส่งผลกระทบต่อเงินฝากของประชาชน และรักษาความเชื่อมั่นของประชาชนต่อธุรกิจธนาคารพาณิชย์ รวมถึงเสถียรภาพของระบบสถาบันการเงิน

1.2. บริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงินหากต้องการประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลต้องให้บริษัทแม่ขออนุญาตต่อ ธปท.เป็นรายกรณี

ธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัลตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัล ธุรกิจผู้ให้บริการระบบเสนอขายโทเคนดิจิทัลตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัล

ธุรกิจที่มีลักษณะเดียวกันในต่างประเทศ และ ธุรกิจที่มีธุรกิจหลัก (core business/main activities) เกี่ยวข้องกับสินทรัพย์ดิจิทัล หรือธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลอื่นใดที่ยังไม่มีหน่วยงานกำกับดูแลเป็นการเฉพาะ โดยธปท. อาจกำหนดให้มีการทดสอบโดยนำแนวปฏิบัติ ธปท. ว่าด้วยแนวทางการเข้าร่วมทดสอบและพัฒนานวัตกรรมที่นำเทคโนโลยีใหม่มาสนับสนุนการให้บริการทางการเงิน (Regulatory Sandbox) มาใช้โดยอนุโลมได้

2.ขอบเขตการทำธุรกรรม

2.1.  บริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงินที่มีหน่วยงานกำกับดูแลเป็นการเฉพาะ เช่น บริษัทหลักทรัพย์ และบริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน, ผู้ประกอบธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัล และผู้ให้บริการระบบเสนอขายโทเคนดิจิทัลตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัล, บริษัทประกันวินาศภัย บริษัทประกันชีวิต สามารถออกและถือครองสินทรัพย์ดิจิทัลได้ตามที่หน่วยงานกำกับดูแลเป็นการเฉพาะกำหนด

2.2. ธนาคารพาณิชย์และบริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงิน นอกเหนือจากข้อ (2.1) สามารถออกและถือครองสินทรัพย์ดิจิทัลได้เฉพาะเพื่อวัตถุประสงค์ในการพัฒนานวัตกรรม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพหรือคุณภาพในการให้บริการทางการเงินแก่ลูกค้า โดยให้บริษัทแม่ขออนุญาตต่อ ธปท.เป็นรายกรณี

ยกเว้น  บริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงินที่ประกอบธุรกิจเงินร่วมลงทุน (Venture Capital: VC) สามารถถือครองสินทรัพย์ดิจิทัลที่มีลักษณะเทียบเคียงได้กับหลักทรัพย์ประเภทตราสารทุน เพื่อสนับสนุนกิจการวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) หรือธุรกิจ FinTech ตามหลักการและเหตุผลเดิมของธุรกิจ VC

2.3. ธนาคารพาณิชย์ และบริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงิน สามารถลงทุนในหน่วยลงทุนของกองทุนรวมหรือใบทรัสต์ของกองทรัสต์ที่มีนโยบายการลงทุนบางส่วนในสินทรัพย์ดิจิทัลได้ แต่ห้ามลงทุนในหน่วยลงทุนของกองทุนรวมหรือใบทรัสต์ของกองทรัสต์ที่มีนโยบายการลงทุนในสินทรัพย์ดิจิทัลเป็นหลัก

การกำกับดูแลการบริหารจัดการความเสี่ยง

1. ธนาคารพาณิชย์ ต้องจำกัดปริมาณการให้สินเชื่อ ลงทุน ก่อภาระผูกพัน หรือทำธุรกรรมที่มีลักษณะคล้ายการให้สินเชื่อแก่บริษัทที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัล (Digital Asset Related Business Limit) ทั้งทางตรงหรือผ่านบริษัทลูกของธนาคารพาณิชย์ รวมกันไม่เกิน 3% ของเงินกองทุนของธนาคารพาณิชย์

2.  บริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงิน ต้องจำกัดปริมาณการถือหรือมีหุ้นในบริษัทที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลทั้งในและนอกกลุ่มธุรกิจทางการเงินรวมกันไม่เกิน 3% ของเงินกองทุนของกลุ่ม โดยหากถือหรือมีหุ้นเกินอัตราส่วนดังกล่าว ให้หักส่วนที่เกินอัตราส่วนดังกล่าวออกจากเงินกองทุนชั้นที่ 1 ที่เป็นส่วนของเจ้าของ (Common equity tier 1: CET1) ของกลุ่มธุรกิจทางการเงินเต็มจำนวน

การกำกับดูแลด้านธรรมาภิบาล

ธปท.ได้กำหนดหลักเกณฑ์การปฏิบัติของคณะกรรมการธนาคารพาณิชย์ เพื่อเป็นการถ่วงดุลอำนาจ และป้องกันการเกิดความขัดแย้งทางผลประโยชน์ดังนี้

1. กรณีกลุ่มธุรกิจทางการเงินที่บริษัทแม่ไม่ได้เป็นธนาคารพาณิชย์

1.1. กรรมการที่ดำรงตำแหน่งในบริษัทแม่และธนาคารพาณิชย์ในเวลาเดียวกัน ต้องเป็นเสียงส่วนน้อยในคณะกรรมการของธนาคารพาณิชย์

1.2. ประธานกรรมการของบริษัทแม่ ต้องไม่ดำรงตำแหน่งประธานกรรมการของธนาคารพาณิชย์

1.3. คณะกรรมการตรวจสอบของบริษัทแม่ ต้องไม่เป็นชุดเดียวกันกับคณะกรรมการตรวจสอบของธนาคารพาณิชย์

2. กรณีกลุ่มธุรกิจทางการเงินที่บริษัทแม่เป็นธนาคารพาณิชย์

กรรมการที่ดำรงตำแหน่งในธนาคารพาณิชย์และบริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงินที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลหรือธุรกิจ VC ที่มีการลงทุนในบริษัทที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลในเวลาเดียวกัน ต้องมีสัดส่วนไม่เกิน 3 ใน 4 ของคณะกรรมการของบริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงินที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลหรือธุรกิจ VC ดังกล่าว

นอกจากนี้ เพื่อให้ผู้บริหารในตำแหน่งสูงสุดสามารถอุทิศเวลาให้แก่ธนาคารพาณิชย์และบริษัทแม่ของกลุ่มธุรกิจทางการเงินได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ผู้บริหารในตำแหน่งสูงสุดของธนาคารพาณิชย์ที่มีความสำคัญต่อระบบ (Domestic systemically important banks: D-SIBs) และบริษัทแม่ของกลุ่มธุรกิจทางการเงินดังกล่าว ต้องไม่ปฏิบัติหน้าที่เป็นพนักงานเต็มเวลาที่องค์กรอื่น สำหรับกรณีธนาคารพาณิชย์ที่ไม่ใช่ D-SIBs และบริษัทแม่ของกลุ่มธุรกิจทางการเงินดังกล่าว หากมีเหตุผลและความจำเป็นให้ขออนุญาตธนาคารแห่งประเทศไทยเป็นรายกรณี

การคุ้มครองผู้ให้บริการ (Consumer Protection)

1. กรณีลูกค้าทั่วไป ไม่อนุญาตให้ธนาคารพาณิชย์และบริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงิน ให้บริการหรือดำเนินการที่อาจส่งผลให้ลูกค้าทั่วไป โดยเฉพาะลูกค้ากลุ่มเปราะบางเข้าถึงสินทรัพย์ดิจิทัลผ่านช่องทางของธนาคารพาณิชย์หรือบริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงิน เช่น โฆษณา เสนอขาย แนะนำ หรือให้รายละเอียดใด ๆ ที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจหรือผลิตภัณฑ์หรือบริการเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลแก่ลูกค้า และไม่อนุญาตให้ขอความยินยอมจากลูกค้าของตนเพื่อนำข้อมูลลูกค้าไปเปิดเผยให้แก่บริษัทที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลเพื่อวัตถุประสงค์ทางการตลาดในทุกกรณี

2. กรณีลูกค้าเป็นผู้ลงทุนสถาบัน หรือผู้ลงทุนรายใหญ่พิเศษที่ได้รับการประเมินแล้วว่าสามารถยอมรับความเสี่ยงจากการลงทุนในสินทรัพย์ดิจิทัลได้ ธนาคารพาณิชย์และบริษัทในกลุ่มธุรกิจทางการเงินสามารถโฆษณา เสนอขาย แนะนำ หรือให้รายละเอียดใด ๆ ที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัล หรือผลิตภัณฑ์ในลักษณะกลุ่มประเภทสินทรัพย์ดิจิทัล (Asset class) หรือบริการเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลแก่ลูกค้าดังกล่าวเพื่อไปใช้บริการกับบริษัทที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัลได้ รวมถึงขอความยินยอมจากลูกค้าดังกล่าวเพื่อเปิดเผยข้อมูลให้กับบริษัทที่ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัล เพื่อวัตถุประสงค์ทางการตลาดได้แต่ไม่อนุญาตสำหรับผลิตภัณฑ์สินทรัพย์ดิจิทัลรายตัว